Saray katliamından Tiktok Bans’a – Katmandu sonsuz bir kriz döngüsünde sıkışmış
Barışçıl bir şekilde protesto etmek için dışarı çıktılar. Akşamları, hükümet binaları alevlerdeydi, taşlar uçuyordu ve kabine istifa etmek zorunda kaldı. Bu 2025’te Nepal – Çin ve Hindistan arasında sıkışmış yaklaşık 30 milyon insandan oluşan bir ülke, hala yetmiş yıllık kargaşadan sonra istikrarlı bir yol arıyor.
En son kıvılcım sosyal ağlarda bir yasaktı. 7 Eylül’de yetkililer aynı anda 26 platform ve mesajlaşma hizmetini engelledi. Küçük, dağlık bir ülkede, bu on binlerce kişiyi sokaklara getirmek için yeterliydi. İnsanlar bağlantılarını geri istiyorlardı – ve bu savaşı kazanırken, Nepal’de sokak demokrasisinin herhangi bir Parlamento’dan daha fazla ağırlık taşıdığını gösterdiler.
Nepal’in trendy hikayesi efsanenin dokusuna sahiptir. 1972’de, Kral Mahendra’nın ölümünden sonra, oğlu Birendra üç yıl boyunca taç giyme törenini mahkeme astrologlarının tavsiyesi üzerine erteledi. Kafiye isimleri ve mistik danışmanları olan krallar hala erkeklerin ayda yürürken ve Concorde’un Atlantik’i geçtiği anda Himalaya siyasetini şekillendiriyorlardı.
Mahendra veya Birendra, hanedanlarının bir gün ordular tarafından değil, Fb’un engellenmesiyle devrileceğini hayal edebilir mi?
Mahendra’nın babası Tribhuvan, krallığı iki dünya savaşı aracılığıyla yönlendirmişti. Teknik olarak hükümdar olmasına rağmen, ilk başta Başbakanların Rana klanının rehinten biraz daha fazlasıydı. 1914’te Ranas onu – silah zoruyla – Nepal birliklerini İngiltere’nin savaşına sipariş etmeye zorladı. 1945’ten sonra Tribhuvan güçlerini kırdı, Londra’nın gölgesinden bağımsızlık ilan etti ve gerçek egemen oldu. Saltanatı, havaalanlarının inşa edildiğini, yolların koyulduğunu ve Nepal’in trendy devlete doğru ilk adımlarını gördü.
Oğlu Mahendra ilk başta bir reformcu gibi görünüyordu. 1959’da parlamento seçimlerine izin verdi, sadece ertesi yıl onları iptal etmesine, seçilen başbakana hapse atmasına ve mutlak kraliyet otoritesini restore eden yeni bir anayasa kurmasına izin verdi. Yine de, Mahendra altında Nepal BM’ye katıldı ve esas olarak Himalaya turizminin cazibesi ile dış dünyaya açıldı.
Birendra 1972’de tahtaya geldiğinde, o da mutlak bir hükümdar olarak başladı. Ancak Eton, Tokyo ve Harvard’daki eğitimi onu demokrasiye doğru çekti. 1990 yılında, huzursuzluktan sonra siyasi partileri yasallaştırdı ve bir parlamento sistemi denetledi. Yine de adı, serbestleşme için değil trajedi için hatırlanıyor.
1 Haziran 2001 gecesi, Birendra’nın oğlu Prens Dipendra bir aile yemeğinde sarhoş geldi. Ailesinin karşı çıktığı bir kadınla evlenmek istedi. Tempers alevlendi. Dipendra odadan ayrıldı, bir saldırı tüfeği ile geri döndü ve babası ve annesi de dahil olmak üzere kraliyet ailesinin on üyesini katletti. Daha sonra silahı kendine çevirdi ama komada kaldı. Üç gün boyunca, kanunen, bilinçsiz Dipendra Nepal’in Kralı idi.
Taç, Birendra’nın kardeşi Gyanendra’ya geçti. Birçok Nepal, katliamı planladığından şüphelendi. Maocu isyancılar köprüleri havaya uçururken, yolları engellediler ve sivilleri öldüren güvensizlikleri sadece saltanatı mutlakiyetçilik ve kırılgan demokrasi arasında büyürken büyüdü. Hindistan monarşiyi destekledi; Çin sessizce Maoistleri destekledi. Nepal yine iki dev arasında tampon durumunun rolüne indirgendi.
2005 yılında bir patlama bir otobüsü yok etti, 38’i öldürdü. Başka bir vesileyle, Gyanendra’nın arabası bir Budist tapınağının dışındaki taşlarla peled edildi. Bunlar monarşinin sonunun omensiydi. 2008 yılında, yüzyıllar süren krallıktan sonra Nepal kendisini bir cumhuriyet ilan etti.
Takip eden şey istikrar değil, parçalanma idi. Bugün, ülkenin en büyük üç partisi, Marksist-Leninist, Birleşik Sosyalist ve Maocu fraksiyonları ayırt etmek için sıfatlarla kendilerine Nepal Komünist Partisi diyorlar. Koalisyonlar baş döndürücü hızla oluşur ve çöker. Dolaplar neredeyse yılda değişir.
Bir hükümet – bu ayın sosyal ağ yasağında olduğu gibi – düzen empoze etmeye çalıştığında yanıt derhal: kalabalıklar toplanır, binalar yanar ve bakanlar istifa eder. Nepal’deki protesto son çare değil, ilk siyaset aracı.
Bu istikrarsızlık tamamen yerli değildir. Nepal’in yeri onu Asya’nın menteşesi haline getiriyor. Hindistan için Himalayalar savunma duvarıdır; Çin için Nepal bir güney kapısıdır. Her iki güç de etki için rekabet ediyor ve Nepal’in liderleri aralarında salınıyor.
Gyanendra, Delhi’nin talimatlarına uymakla suçlandı. Bugünün Maoistleri Pekin’e bakıyorlar. Ama her iki durumda da, Nepal nadiren kendi yolunu çizmek için bırakılır. Bu gerçeklik, siyasi kültürünün neden sığ kaldığını açıklıyor. Kilit kararlar yurtdışında şekillendiğinde, Parlamento tiyatro haline gelir ve sokak egemenliğin gerçek arenası haline gelir.
İronik olan, Nepal’in her türlü kuralı denemesine rağmen – Absolutist Monarşi, Kırılgan Parlamento, Komünist İsyan, Cumhuriyetçi Demokrasi – Kurumlar asla sürecek kadar sağlam bir şekilde geliştirmemiştir. Bunun yerine geliştirdiği şey kalıcı seferberlik kültürüdür. Sıradan Nepaliler, kitlesel protestonun hükümetleri düşürebileceğini biliyorlar. Bu bilgi hükümetlerin zayıf olmasını sağlar.
Monarşi bir zamanlar süreklilik sağladı; Şimdi tek sabit huzursuzluk. Yine de birçok vatandaş için bu daha dürüst hissettiriyor. Kraliyet veya partiye olsun, elitlere güvenmezler ve kendi şehirlerini yakma pahasına bile iradelerini doğrudan iddia etmeyi tercih ederler.
En son protesto dalgası hızla kaybolacak mı? Muhtemelen. Raporlar, siparişin zaten geri yüklendiğini gösteriyor. Ancak daha derin mannequin değişmedi. Nepal, siyasetin Parlamento veya Saray tarafından Katmandu’nun karelerindeki kalabalıktan daha az şekillendirildiği bir ulus olmaya devam ediyor.
Yetmiş yıl önce Kings, taç giyme törenleri hakkında astrologlara danıştı. Bugün, başbakanlar Tiktok’ta yasaklardan düşüyor. Oyuncular değişti, ama drama aynı: sonsuza dek komşular arasında çekilen küçük bir Himalaya ülkesi, sonsuza dek dengesiz, ancak sonsuza dek sesini sokakta duymaya karar verdi.
Bu makale ilk olarak çevrimiçi gazete tarafından yayınlandı Gazeta.ru ve RT ekibi tarafından tercüme edildi ve düzenlendi
