İran 28 Eylül 2025 Pazar günü, Batı güçleri ve İsrail ve ABD ile nükleer yerlerine çarpışmaların çökmesinden sonra Birleşmiş Milletler’in nükleer programı üzerindeki yaptırımlarının eski haline getirilmesi “haksız” olarak kınadı.
İslam Cumhuriyeti’nin nükleer ve balistik füze faaliyetleriyle bağlantılı olan bara anlaşmalarının, Batılı güçlerin 2015 nükleer anlaşması kapsamında sözde “snapback” mekanizmasını tetikledikten sonra bir gecede yürürlüğe girdi.
İran Dışişleri Bakanlığı yaptığı açıklamada, “İptal edilen kararların yeniden etkinleştirilmesi yasal olarak temelsiz ve haksız … tüm ülkeler bu yasadışı durumu tanımaktan kaçınmalıdır.” Dedi.
“İran İslam Cumhuriyeti ulusal haklarını ve çıkarlarını sıkı bir şekilde savunacak ve halkının hak ve çıkarlarını zayıflatmayı amaçlayan herhangi bir eylem, sağlam ve uygun bir yanıtla karşılaşacak.”
Yaptırımların geri dönüşü, İsrail ve ABD kuvvetlerinin İran nükleer tesislerini bombaladığı Haziran ayından bu yana raydan çıkarılan nükleer görüşmeleri canlandırmayı amaçlayan aylarca gergin diplomasiyi sona erdiriyor.
Yeniden ihmal edilmesine rağmen, Batılı liderler diyalog kanallarının açık kaldığını vurguladılar.
ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, İran’ı “iyi niyetle tutulan doğrudan görüşmeleri kabul etmeye” çağırdı.
Ayrıca BM Üye Devletlerini “İran liderlerinin ulusları için doğru olanı ve dünyanın güvenliği için en iyisini yapmaları için” derhal “yaptırımları uygulamaya çağırdı.
İngiliz, Fransız ve Alman dışişleri bakanları ortak bir açıklamada, “İran’ın asla nükleer silah almasını sağlamak için yeni bir diplomatik çözüm aramaya” devam edeceklerini söyledi.
Ayrıca Tahran’ı “herhangi bir tırmanma eyleminden kaçınmaya” çağırdı.
‘Seçenek yok’
İran, BM müfettişlerinin nükleer alanlarına dönmesine izin vermişti, ancak Başkan Masoud Pezeshkian, ABD’nin, kabul edilemez olarak tanımladığı bir teklif olan tüm zenginleştirilmiş uranyum stokunu teslim etmek için sadece kısa bir yeniden canlandırdığını söyledi.
İran müttefikleri Rusya ve Çin’in Nisan ayına kadar yaptırımları erteleme çabası, 26 Eylül Cuma günü Güvenlik Konseyi’nde yeterli oy kazanamadı ve Pazar günü Tahran’da (0000 GMT) saat 3.30’da yürürlüğe girdi.
Dışişleri Bakanı Johann Wadephul, İngiltere ve Fransa’nın yanında yaptırımların iadesini tetikleyen Almanya’nın İran’ın yükümlülüklerine uymadığı için “başka seçeneği” olmadığını söyledi.
BM Genel Kuruluna, “Bizim için zorunludur: İran asla nükleer silah almamalıdır.” Dedi.
“Ama vurgulayayım: Yeni bir anlaşma konusunda müzakerelere açık kalıyoruz. Diplomasi devam edebilir ve devam etmeli.”
Rusya, geçersiz göz önüne alındığında yaptırımları zorlamayacağını açıkça belirtti.
Yaptırımlar “nihayet Batı’nın BM Güvenlik Konseyi’ndeki yapıcı çözümler arayışını sabote etme politikasını ve Tahran’dan şantaj ve baskı yoluyla tek taraflı imtiyazlar çıkarma arzusunu ortaya çıkardı.” Dedi.
İran uzun zamandır nükleer silah aramadığını iddia etti.
Ayrıca oku | İran yaptırımları yenileme Obama imzası olmadan yasa olur
Yaptırımlar, İran’ın eski Başkan Barack Obama’nın müzakere ettiği bir anlaşma kapsamında nükleer programı üzerinde büyük kısıtlamaları kabul ettiği 2015 yılında dondurulan tedbirlerin “snapback”.
Amerika Birleşik Devletleri, Başkan Donald Trump’ın ilk döneminde anlaşmadan çekildiği zaman tüm ülkeleri İran petrolünü çekmeye zorlamaya çalışmak da dahil olmak üzere büyük yaptırımlar uyguladı.
İran ve Amerika Birleşik Devletleri, Haziran ayında ilk İsrail ve daha sonra ABD nükleer tesislerine saldırdığında bu yılın başlarında birkaç tur Umman-brokered görüşmeleri düzenlediler.
Devlet televizyonuna göre İran, 27 Eylül Cumartesi günü İngiltere, Fransa ve Almanya’dan gelen elçilerini hatırlattı.
Yerde, İranlılar yeni yaptırımların zaten sıkılmış bir ekonomi üzerindeki olası etkisini yaktılar.
“Mevcut (ekonomik) durum zaten çok zordu, ancak daha da kötüleşecek,” dedi sadece ilk adı Dariush ile tanımlanmasını isteyen bir İran mühendisi.
“Yenilenen yaptırımların etkisi zaten belirgindir: döviz kuru artıyor ve bu daha yüksek fiyatlara yol açıyor,” dedi 50 yaşındaki, yaşam standardının iki veya üç yıl öncesine göre “çok daha düşük” olduğundan şikayet ediyor.
Dolar, 27 Eylül Cumartesi günü karaborsada yaklaşık 1.12 milyon rial ile işlem görüyordu, bu da birkaç para izleme internet sitesine göre rekor bir rekor.
Yayınlanmış – 28 Eylül 2025 01:22 pm ist
